Zakład Informatyki Kwantowej

Od optyki nieliniowej do technologii kwantowych

Zakład Informatyki Kwantowej (dawniej Zakład Optyki Nieliniowej) Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu stanowi unikatowy przykład ewolucji od klasycznych badań z zakresu optyki nieliniowej do najnowocześniejszych technologii kwantowych. Założony przez profesora Stanisława Kielicha (1925-1993), pioniera polskiej optyki nieliniowej, zakład przez dekady rozwijał fundamentalne badania nad procesami wielofotonowymi, efektami Kerra i Faradaya oraz generowaniem stanów ściśniętych światła. Pod kierownictwem kolejnych pokoleń naukowców, w tym profesora Ryszarda Tanasia (kierownik w latach 1993-2016), zakład stopniowo ewoluował w kierunku optyki kwantowej, a następnie informatyki kwantowej.

Współczesne badania i osiągnięcia międzynarodowe

Obecnie zespół Zakładu, pod kierownictwem prof. UAM Karola Bartkiewicza (specjalista kwantowego uczenia maszynowego), wraz z wybitnymi naukowcami takimi jak prof. Adam Miranowicz (ponad 13 400 cytowań, laureat nagrody Prezesa Rady Ministrów) prowadzi zaawansowane badania w obszarach kwantowego uczenia maszynowego, kryptografii kwantowej, generowania stanów splątanych oraz inżynierii kwantowej. Zakład realizuje prestiżowe projekty międzynarodowe, w tym grant QEC4QEA w ramach European Quantum Excellence Centres (budżet 462 250 euro) oraz uczestniczy w programie Marie Skłodowska-Curie COFUND Gen-Q. Współpraca z czołowymi ośrodkami naukowymi, takimi jak RIKEN w Japonii, Uniwersytet Palackiego w Czechach czy konsorcjum EUCOR, zapewnia międzynarodowy wymiar prowadzonych badań. Infrastruktura badawcza obejmuje laboratoria optyki kwantowej oraz dostęp do komputerów kwantowych IBM dzięki partnerstwu z Poznańskim Centrum Superkomputerowo-Sieciowym (PSNC), co umożliwia eksperymentalne weryfikacje teoretycznych koncepcji algorytmów kwantowych.

Kształcenie nowego pokolenia specjalistów technologii kwantowych

Od października 2023 roku Zakład współtworzy pierwszy w Europie Środkowej kierunek studiów inżynierskich Informatyka Kwantowa, realizowany we współpracy z Wydziałem Matematyki i Informatyki UAM oraz firmą IBM. Program łączy solidne podstawy fizyki kwantowej z praktycznymi umiejętnościami programowania komputerów kwantowych, przygotowując absolwentów do pracy w dynamicznie rozwijającym się sektorze technologii kwantowych. Zakład oferuje również możliwości rozwoju naukowego w ramach studiów doktoranckich, w tym w prestiżowym programie Gen-Q finansowanym przez Unię Europejską, gdzie młodzi naukowcy mogą prowadzić badania nad przełamywaniem ograniczeń szumu kwantowego, skalowaniem złożoności układów kubitowych oraz rozwojem hybrydowych systemów kwantowo-klasycznych. Organizowane regularnie Poznańskie Sympozjum Technologii Kwantowych oraz udział w europejskim projekcie QuanTour w ramach Międzynarodowego Roku Nauki i Technologii Kwantowej ONZ (2025) podkreślają rolę Zakładu jako centrum transferu wiedzy i promocji technologii kwantowych w Polsce i Europie.